Donald Tusk streeft naar een ‘reboot’ van de Europese Unie door de lidstaten op één lijn te krijgen achter een strenger beleid inzake migratie, terrorisme en globalisering. Dat voedt de rivaliteit tussen lidstaten van de EU en Europese Commissie.
Donald Tusk heeft een geheim plan voor een ‘reboot’ van de Europese Unie volgend voorjaar. De Europese Unie moet “minder beloven en meer waarmaken” door “eenheid te tonen en politieke controle te heroveren” over complexe dossiers als migratie, terrorisme en globalisering.
Dat is de strategie waarmee Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad van nationale regeringsleiders, wil komen tot een reboot van de Europese Unie in het voorjaar van 2017, bij de viering van zestig jaar Verdrag van Rome.
Tusk’s plan blijkt uit een geheime persbriefing voor de top van Bratislava later deze week, waarop de nieuwssite Politico de hand wist te leggen.
De bijeenkomst in de Slowaakse hoofdstad over “Europa’s toekomst” is informeel van aard; er worden geen besluiten genomen. Juist daarom wil Tusk dit overleg benutten om de politieke leiders van de 27 (na de Brexit) resterende lidstaten te mobiliseren voor zijn aanvalsplan, dat het vertrouwen van hun burgers in de Europese Unie moet herstellen.
Spanning tussen lidstaten en Europese Commissie
Europeanen "maken zich zorgen over wat zij zien als een gebrek aan controle" van de EU in de domeinen migratie, terrorisme en globalisering, constateert Donald Tusk in zijn persbriefing.
De voormalige Poolse premier zoekt een middenweg tussen het sussen van de angsten van de kiezers, die in alle lidstaten extreemrechtse en populistische partijen de wind in de zeilen geeft, en het vasthouden aan de idealen van de EU, zoals vrij verkeer van mensen, goederen en diensten.
Daarmee voedt Tusk de toenemende rivaliteit tussen de Europese Raad, waarin de nationale leiders van de lidstaten de dienst uitmaken, en de Europese Commissie onder leiding van Jean-Claude Juncker.
Waar Juncker en de Commissie vooral meer coördinatie vanuit Brussel bepleiten, denken de regeringsleiders in de Raad van nature meer vanuit hun nationale belangen, die ook nog eens sterk uiteenlopen. De zuidelijke lidstaten zijn vooral bezig met economisch herstel, de noordelijke veel meer met migratie en terrorisme.
Meer grip op ongereguleerde migratie
Tusk wil een nieuwe consensus bouwen, maar dat zal niet eenvoudig zijn. "Wij in Europa kunnen geen politieke gemeenschap bouwen op enkel verplichte en totale openheid voor iedereen," zei hij vorige week in Dublin. "De unie moet ook bescherming bieden - bescherming van onze vrijheden, van onze veiligheid, van onze manier en kwaliteit van leven." De Europese Commissie wil de migranten beter over Europa verdelen, de Raad wil minder migranten toelaten.
Prioriteit nummer één in Bratislava, aldus zijn persbriefing, is "verdere reductie van het aantal ongeregelde migranten". Bulgarije moet "onmiddellijke steun" krijgen om zijn grens met Turkije beter af te sluiten, en de nieuwe Europese Grens- en Kustwacht moet eind dit jaar beschikken over "volledige capaciteit voor rapid reaction".
Brexit: bal ligt bij May
Brexit staat niet op de agenda van de Bratislava-top; de Britse premier Theresa May is ook niet uitgenodigd. Al zal Tusk het dossier niet helemaal kunnen negeren, zijn opzet is zo snel mogelijk door te stomen naar zijn reboot-agenda.
Wat Brexit betreft houdt hij vast aan wat hij de vorige week May duidelijk maakte: "De bal ligt nu bij jullie", waarmee Tusk bedoelt dat de EU pas zal reageren als de Britten de formele Artikel 50-procedure in gang zetten voor hun uittreding uit de unie.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl